Sàn DEX Là Gì? Sự Khác Nhau Giữa Sàn Phi Tập Trung DEX Và Sàn Tập Trung CEX

DEX Là Gì?

DEX (Decentralized Exchange) được định nghĩa là sàn giao dịch phi tập trung, là một thị trường nganh hàng nơi mà tất cả các giao dịch diễn ra tự động và trực tiếp giữa những người dùng với nhau theo quy trình tự động mà không phụ thuộc vào bên thứ 3 hay bên trung gian trong việc giữ nguồn tiền của bạn. Các giao dịch, trao đổi, mua bán trong DEX đều tự động hóa thông qua Smart Contracts (Hợp đồng thông minh).

DEX được tạo ra để loại bỏ sự giám sát của các cơ quan có thẩm quyền giúp các giao dịch được diễn ra một cách chính xác, minh bạch và không cần sự tin cậy. Các sàn giao dịch phi tập trung DEX cho phép giao dịch ngang hàng (Peer-to-peer – P2P).

Trước khi các sản phẩm DeFi trở nên phổ biến, DEX đã được các nhà đầu tư biết đến thông qua Uniswap. Đây là sàn giao dịch mở ra hy vọng về một tương lai tươi sáng của DEX.

DEX Và CEX Khác Nhau Như Thế Nào?

DEX là sàn giao dịch phi tập trung còn CEX là sàn giao dịch tập trung (viết tắt của từ Centralized Exchange).

Đặc điểm	Sàn DEX	Sàn CEX
Ví dụ	Uniswap, Sushiswap, 1inch, dYdx, Pancakeswap	Binance, Kucoin, FTX, Kraken, Coinbase…
Khái niệm	Sàn giao dịch phi tập trung, một nền tảng để trao đổi tiền điện tử dựa trên chức năng được lập trình trên blockchain (tức là trong các hợp đồng thông minh). Giao dịch ngang hàng hoặc giữa các nhóm thanh khoản.	Sàn giao dịch tập trung, một nền tảng giao dịch tiền ảo được điều hành bởi một công ty sở hữu nó theo cách thức tập trung.
Token được niêm yết	Ít hơn do vẫn còn mới nhưng khâu kiểm duyệt tự động nên các token muốn niêm yết trên sàn này dễ dàng hơn	Nhiều hơn, các token thường được kiểm duyệt trước khi được lên sàn
Tính thanh khoản	Ít hơn vì vẫn chưa nhiều người dùng	Nhiều hơn do lượng người dùng lớn
Các loại hình đầu tư	Vẫn còn ít nhưng sau này sẽ phát triển thêm	Rất đa dạng như đòn bẩy, future, giao ngay, vay/cho vay, đặt lệnh limit…
Phí và hoa hồng	Phí giao dịch sẽ phụ thuộc vào thị trường, lúc cao lúc thấp	Phí và hoa hồng thường do sàn đặt ra và mọi người phải tuân theo
Quy trình xác minh KYC	Không cần qua xác minh	Phải trải qua quá trình xác minh danh tính
Quyền sở hữu tài sản	Người dùng sẽ là chủ sở hữu thực sự, ít gặp sự cố	Sàn giao dịch là chủ sở hữu thực sự, nếu bị hack thì người dùng khả năng cao sẽ không được bồi thường
Thao tác sử dụng	Khó hơn	Dễ hơn
Rủi ro gặp phải	Có khả năng xuất hiện những token được giao dịch với mục đích lừa đảo người dùng, kiểu coin rác	Có khả năng bị hack và dẫn tới mất tài sản của người dùng
Bảo mật	Cao hơn và khó bị hack	Thấp hơn và dễ bị tấn công

DEX vs. CEX

Bản Chất Hoạt Động Của Sàn DEX

Trước khi tìm hiểu bản chất hoạt động của DEX, chúng ta cần hiểu cách thức hoạt động của sàn tập trung trước.

Khi sử dụng sàn tập trung, bạn phải chuyển tiền từ ví của mình lên ví của sàn. Lúc này, bạn đang có quyền sử dụng tài sản, còn sàn có quyền sở hữu tài sản.

Sau đó, anh em thực hiện các lệnh mua bán các đồng coin. Hệ thống của sàn sẽ ghi nhận lệnh của bạn và sẽ xử lý để lệnh đó được khớp.

Quay về DEX, khi sử dụng sàn phi tập trung, tạo tạo ví và đang nắm giữ private key. Điều này thể hiện rằng bạn đang nắm quyền sở hữu tài sản của mình chứ không phải sàn.

Khi thực hiện lệnh mua bán, bản chất là đang thực hiện một lệnh lên mạng lưới, thông báo rằng bạn đang muốn bán hoặc mua một lượng coin ở mức giá bao nhiêu. Giao dịch sẽ được diễn ra khi có một người khác chấp nhận thực hiện mua/bán ở mức giá đó.

Ưu, Nhược Điểm Của Sàn DEX

Ưu điểm

Không phải KYC

Tất cả các sàn giao dịch tiền điện tử (CEX) đều yêu cầu người dùng phải xác minh tài khoản KYC. Tuy nhiên, khi sử dụng sàn DEX, bạn sẽ không phải xác minh KYC. Sàn chỉ biết được số lượng ví đang hoạt động mà không hề biết bạn là ai. Do đó, đảm bảo người dùng giao dịch trên sàn DEX hoàn toàn riêng tư.

Không phải đối mặt với rủi ro từ sàn giao dịch

Để duy trì tính thanh khoản của mình, các sàn CEX thực hiện giữ tiền của người dùng trên nền tảng, do đó sàn CEX thường là mục tiêu của các hacker. Bên cạnh đó, nếu bạn không chọn được sàn CEX uy tín thì những sàn CEX này cũng sẵn sàng “ôm tiền” của người dùng để tẩu thoát.

Sàn DEX ít gặp những rủi ro này hơn vì họ không giữ tiền của người dùng. Ngoài ra các hacker cũng gần như không thể nào tấn công hay hack tài khoản để chiếm lấy tài sản của người dùng. Nguyên nhân là bởi tài sản của người dùng nằm trên Blockchain và được bảo mật bởi hàng ngàn các node trong hệ sinh thái.

Toàn quyền nắm giữ tài sản của mình

Khi sử dụng sàn DEX bạn không cần phải lo lắng sàn giao dịch đóng băng tài sản hoặc chặn hành động rút tiền của bạn. Bạn có toàn quyền quản lý tài sản và sử dụng chúng bất cứ khi nào bạn muốn.

Có nhiều token hơn so với sàn tập trung

Với các token mới chưa được niêm yết trên sàn tập trung, bạn vẫn có thể giao dịch các token này trên sàn DEX khi có nhu cầu.

Nhược điểm

Trải nghiệm người dùng kém

Trên thực tế các giao diện trải nghiệm sàn DEX chưa thật sự mượt mà khi so sánh với các sàn CEX truyền thống.

Không có khả năng thanh khoản

Hiện tại, khối lượng giao dịch của các sàn DEX vẫn còn rất nhỏ so với các sàn CEX. Do đó, khi sử dụng sàn DEX bạn sẽ không thể tìm thấy cặp giao dịch mong muốn. Hoặc nếu tìm thấy thì giá giao dịch sẽ khá cao.

Tốc độ giao dịch chậm

Để hoàn thành giao dịch, lệnh phải được thực hiện on-chain trên Blockchain, sau đó cần chờ sự xác nhận của các node trong hệ thống. Với các Blockchain bị hạn chế khả năng mở rộng sẽ khiến cho quá trình này diễn ra khá lâu.

Đôi khi phải trả phí giao dịch cao bất thường

Không phải lúc nào phí trên DEX cũng cao. Tuy nhiên nếu bạn thực hiện giao dịch trong trường hợp mạng tắc nghẽn thì bạn sẽ phải trả mức phí giao dịch cao bất thường.

Không hỗ trợ giao dịch tiền fiat

Không giống như các sàn giao dịch tập trung, sàn DEX không cho phép các trader trao đổi giữa tiền pháp định (fiat) với tiền điện tử. Thay vào đó, DEX cho phép trader giao dịch độc quyền một số token cụ thể. Ví dụ như sàn Uniswap chỉ cho phép các trader swap (hoán đổi) các token ERC20 với nhau.

Top 5 Sàn Giao Dịch Phi Tập Trung Nổi Tiếng

Uniswap

Uniswap là một giao thức thanh khoản tự động và là một trong những sàn giao dịch phi tập trung (DEX) phổ biến nhất hiện nay.

Uniswap có 2 chức năng chính đó là:

Swap: Hay gọi là hoán đổi, tính năng này cho phép hoán đổi Ethereum và các token ERC-20 khác nhau.
Pool: Tính năng này của Uniswap giúp người dùng kiếm tiền thông qua việc trở thành LP. Thực hiện bằng cách gửi token vào một smart contract và đổi lại bạn sẽ nhận được token ở pool đó.

PancakeSwap

PancakeSwap hiện tại có nhiều sản phẩm, tính năng khác nhau. Tuy nhiên, về cơ bản thì đây là một sàn giao dịch phi tập trung (DEX). Nếu như Uniswap cho phép hoán đổi các token theo chuẩn ERC-20 của Ethereum thì PancakeSwap cho phép hoán đổi (swap) các token theo chuẩn BEP-20 của mạng lưới BSC.

Bằng việc ứng dụng mô hình AMM, PancakeSwap cho phép loại bỏ đi hình thức sổ lệnh (order book). Thay vào đó, việc giao dịch sẽ được thực hiện thông qua các pool thanh khoản. Đây là nơi các nhà đầu tư (NĐT) cùng góp tiền vào, đổi lại họ sẽ nhận được các token dành cho những nhà cung cấp thanh khoản (Liquidity Provider – LP).

SushiSwap

SushiSwap là một sàn DEX và nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) tích hợp các tính năng nổi bật của DeFi. Được xây dựng trên Ethereum. SushiSwap đã từng gây bão trên thị trường tiền điện tử và đã từng có thời gian thay thế cho Uniswap.

SushiSwap hỗ trợ cho bất kỳ ai có kết nối internet và có ví Ethereum, vì nó hoàn toàn phi tập trung. SushiSwap hiện cung cấp hơn 100 cặp token ERC-20 khác nhau trên nền tảng, vì vậy có rất nhiều tùy chọn để lựa chọn khi swap hoặc cung cấp thanh khoản.

Mdex

Sàn Mdex hoạt động dựa trên cơ chế tự động phi tập trung. Cũng giống như đại đa số các sàn giao dịch khác trong hệ sinh thái, Mdex hoạt động dựa trên mô hình Fund pools tiêu chuẩn.

Một điểm khác biệt trong cơ chế hoạt động của MDX chính là sử dụng mô hình khai thác kép ở cả 3 mạng lưới HECO, BCS, ETH. Chính điều này đã mang lại cho người dùng nhiều lợi thế, đặc biệt các chi phí giao dịch trong MDX vô cùng thấp.

JustSwap

JustSwap được xây dựng như một giao thức thanh khoản hoạt động trên nền tảng TRON. Tại đây, người dùng có thể thực hiện các trao đổi mã thông báo xây dựng theo tiêu chuẩn TRC20 một cách nhanh chóng theo hướng phi tập trung.

Điểm đặc biệt của JustSwap so với nhiều nền tảng khác là ngoài nắm giữ các mã thông báo, người dùng còn có thể sử dụng mã đó để cung cấp thanh khoản. JustSwap tạo cơ hội kiếm phí giao dịch cho người tham gia bằng cách trở thành nhà cung cấp thanh khoản, miễn phí hoa hồng trên giao thức. Bên cạnh việc trao đổi Token TRC20, tham gia vào JustSwap, người dùng có thể kiếm phí giao dịch và các phần thưởng khai thác khác.

Tổng Kết

Nhìn chung, sàn DEX và sàn CEX đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định. CEX có khối lượng giao dịch và tính thanh khoản cao. Đồng thời, nền tảng này còn cho phép người dùng chuyển đổi từ Fiat sang Crypto và ngược lại. Trong khi đó, DEX lại được “bảo hộ” một cách bền trước sự tấn công và gian lận từ bên thứ ba.

Qua bài viết trên, HotQA tin rằng bạn đã có sự lựa chọn phù hợp cho riêng mình. Chúc bạn thành công với những dự án đầu tư trong tương lai.

Disclaimer: Đây không phải là lời khuyên đầu tư. Bài viết chỉ mang mục đích cung cấp thông tin và chia sẻ.